کلاب فوت یا پاچنبری

کلاب فوت یا پاچنبری چیست؟

پا چنبری شایع‌ترین ناهنجاری استخوان‌ها و مفاصل در نوزادان است. این حالت در حدود 1 نفر از هر 1,000 نوزاد رخ می‌دهد. علت دقیق پا چنبری شناخته شده نیست، اما احتمالاً یک اختلال ژنتیکی است و توسط کارهایی که والدین انجام داده یا انجام نداده‌اند، ایجاد نمی‌شود. بنابراین، هیچ دلیلی برای احساس گناه والدین به داشتن فرزندی با پا چنبری وجود ندارد. احتمال داشتن فرزند دوم با پا چنبری تقریبا 1 در 30 است.

والدین یک نوزاد طبیعی که با پا چنبری متولد شده است می‌توانند اطمینان حاصل کنند که کودکشان، وقتی توسط یک متخصص در این زمینه درمان شود، پایی طبیعی با ظاهر طبیعی با عملکردی عملاً طبیعی خواهد داشت. پا چنبری که به خوبی درمان شده است، هیچ محدودیتی ایجاد نمی‌کند و فرد به طور کامل قادر به زندگی فعال و طبیعی است. در شروع درمان پا به آرامی برای حدود 1 دقیقه هر هفته ماساژ داده می‌شود تا رباط‌ها و تاندون‌های کوتاه و سفت در داخل، پشت، و پایین پا کشیده شوند. سپس گچی که از انگشتان پا تا کشاله ران امتداد دارد، اعمال می‌شود. گچ، اصلاحی که توسط ماساژ به دست آمده را حفظ می‌کند و بافت‌ها را برای ماساژ بعدی شل می‌کند. به این ترتیب، استخوان‌ها و مفاصل جابجا شده به تدریج به جای صحیح آورده می‌شوند. درمان باید از هفته اول یا دوم زندگی شروع شود تا از انعطاف‌پذیری مطلوب بافت‌ها در آن سن استفاده شود.

مراقبت های گچ در منزل:

1- گردش خون در پا را هر ساعت برای 6 ساعت اول پس از اعمال گچ و سپس چهار بار در روز بررسی کنید. به آرامی انگشتان پا را فشار دهید و بازگشت جریان خون را تماشا کنید. اگر جریان خون به پا خوب باشد، انگشتان سفید شده و سپس به سرعت به صورت صورتی باز می‌گردند. این عمل را “بلانچینگ” می‌نامند. اگر انگشتان تیره و سرد باشند و بلانچ نشوند (از سفید به صورتی تغییر نکنند)، گچ ممکن است خیلی تنگ باشد. اگر این اتفاق افتاد، به مطب پزشک خود یا بخش اورژانس محلی بروید و از آن‌ها بخواهید گچ را بررسی کنند.

2- فاصله بین نوک انگشتان و انتهای گچ را نظر داشته باشید. اگر به نظر می‌رسد انگشتان به داخل گچ عقب می‌روند، به این معنی است که گچ پایین لغزیده و فشارهای درستی بر روی پا حفظ نمی‌شود. این ممکن است باعث ایجاد زخم‌های فشاری پوست شود. بلافاصله با کلینیک ارتوپدی تماس بگیرید و به پزشک اطلاع دهید که این اتفاق افتاده است. نیاز است گچ تغییر کند.

3- گچ را تمیز و خشک نگه دارید.گچ باید تا زمانی که خشک و سخت شود، روی بالشتک یا پد نرمی قرار گیرد. هر زمان که کودک شما روی پشت خود است، یک بالش زیر گچ قرار دهید تا پا بالا رفته و پاشنه کمی از بالش فراتر رود. این امر از فشار روی پاشنه که می‌تواند باعث ایجاد زخم شود، جلوگیری می‌کند.

با تعویض مکرر پوشک، از کثیف شدن گچ جلوگیری کنید. انتهای بالایی گچ را از پوشک دور نگه دارید تا از ورود ادرار/مدفوع به داخل گچ جلوگیری شود. پوشک‌های یکبار مصرف و پوشک‌هایی با پارچه‌های کشی ایده‌آل هستند، اگر در دسترس باشند.

در صورت وجود بوی بد داخل گچ یا خروج ترشحات بد بو از گچ، پزشک را مطلع سازید.

گچ مرحله آخر و گچ مرحله اول

گچ جدید به فاصله 7 روز از گچ قبل گرفته میشود:

گچ باید چند ساعت قبل از مراجعه به مطب نرم و باز شود. برای انجام این کار، کودک خود را در وان یا سینک آب ولرم قرار دهید، مطمئن شوید که آب داخل گچ می‌شود (حدود 45  دقیقه). پس از حمام، گچ ب راحتی مانند باند قابل باز کردن است. در صورتی که انتهای باند گچی را پیدا نکردید میتوانید با یک چاقوی ظریف و با احتیاط یک قسمت از گچ نرم شده را باز کنید و سپس مابقی گچ به صورت باند باز میشود. سپس پا را شستشو داده، خشک کنید و مطب مراجعه کنید. مدت زمان باز بودن پا تا اعمال گچ بعدی بهتر است بیشتر از 3-4 ساعت نباشد.

مدت زمان درمان فعال کلاب فوت چقدر است؟

به طور معمول 4 تا 8 گچ و به طور متوسط 6 گچ برای درمان اغلب موارد کلاب فوت یا پاچنبری کافی می باشد. حتی سفت ترین و شدیدترین موارد پاچنبری بیشتر از 8 تا 10 جلسه گچ گیری احتیاج ندارند.

بجز در موارد بسیار نادر نیاز به عکس رادیولوژی نیست و در هر جلسه پزشک وضعیت پا و استخوان ها را با کمک انگشتان بررسی میکند.

انتهای درمان فعال:

در انتهای درمان فعال و گچ گیری های کلاب فوت، در اغلب موارد (حدود 85% موارد) نیاز به انجام یک جراحی ساده و کوچک در مطب می باشد. برای این کار بعد از بیحس کردن پاشنه پا به کمک پماد بی حسی، تاندون آشیل با کمک چاقوی ظریف یا سوزن ضخیم به طور کامل آزاد میشود.

سپس آخرین گچ اعمال میشود. این گچ به مدت 3 هفته روی پای نوزاد خواهد بود و در این مدت تاندون آشیل با طول طبیعی و مناسب دوباره بازسازی میشود. در انتهای درمان و بعد از باز کردن این گچ، شکل پا تا حدی به صورت over corrected یا اصلا بیش از اندازه خواهد بود و شبیه کف پای صاف میشود. این حالت به تدریج نرمال میشود.

درمان نگهدارنده – بریس دنیس براون:

ناهنجاری پا چنبری تمایل به عود کردن پس از اصلاح دارد. برای جلوگیری از عود پس از برداشتن آخرین گچ، باید از یک بریس استفاده شود، صرف‌نظر از اینکه تاندون آشیل بریده شده باشد یا نه. بریس شامل کفش‌هایی با لبه‌های صاف، بلند تا بالای مچ پا و دارای نوک باز است که به انتهای یک میله آلومینیومی قابل تنظیم متصل می‌شوند. فاصله بین پاشنه‌های کفش‌ها برابر با عرض شانه‌های نوزاد است. تغییراتی در کفش‌ها ایجاد می‌شود تا از لغزش آن‌ها جلوگیری شود.

کفش پای کلاب 70 درجه به بیرون چرخیده و کفش پای طبیعی (اگر کودک تنها یک پای کلاب داشته باشد)، 45 درجه است. وسیله نگه‌دارنده باید 23 ساعت در روز برای حداقل 3 ماه و پس از آن، در شب و زمان چرت زدن برای 3 تا 4 سال پوشیده شود.

در طول اولین و دومین شب پوشیدن بریس، نوزاد ممکن است ناراحت باشد زیرا به پاهایی که به هم بسته شده‌اند عادت ندارد. بسیار مهم است که بریس برداشته نشود، زیرا  بدون بریس عود ناهنجاری کلاب فوت تقریباً همیشه رخ خواهد داد. پس از چند شب، نوزاد به اسپلینت عادت خواهد کرد.

 زمانی که نیازی به پوشیدن بریس نیست، می‌توان کفش‌های معمولی پوشید.

 بریس تنها پس از اینکه کلاب فوت به طور کامل از طریق مانور، گچ‌گیری سریال و آزادسازی تاندون آشیل اصلاح شده باشد، استفاده می‌شود. حتی وقتی به خوبی اصلاح شده باشد،کلاب فوت تمایل به عود دارد تا زمانی که کودک تقریباً 4 ساله باشد. بریس، که تنها روش موفق جلوگیری از عود است، در 95% بیماران هنگامی که به طور مداوم طبق توضیحات فوق استفاده شود، موثر است. استفاده از وسیله نگه‌دارنده باعث تاخیر در تکامل کودک در زمینه نشستن، خزیدن یا راه رفتن نخواهد شد.

راهنمای بستن بریس:

1- همیشه از جوراب پنبه ای استفاده کنید. جوراب بایستی تمام قسمت هایی که کفش یا پوست کودک در تماس است را بپوشاند. چون بعد از آخرین گچ؛ پوست کودک احتمالا حساس شده است میتوان تا چند روز از دو جفت جوراب استفاده کرد. بعد از آن یک جوراب کافی است.

2- در صورتی که کودک در مقابل پوشیدن بریس مقاومت نمیکند، ابتدا کفش پایی که وضعیت بدتری دارد را بپوشانید. در غیر این صورت ابتدا پای سالمتر و سپس کفش پایی که وضعیت بدتری دارد پوشیده شود.

3- پا را محکم در کفش قرار داده و نگه دارید. سپس بند وسط یا بند روی مچ پا رو محکم ببندید تا پا را در کفش نگه دارد. با توجه به رشد پای بچه و کش آمدن بند ها به تدریج، علامت گذاری روی بند های کفش کمکی نخواهد کرد.

4- وضعیت پاشنه پا را چک کنید که به صورت کامل به انتهای کفش چسبیده باشد. برای این کار یک سوراخ در ناحیه پاشنه کفش تعبیه شده است. عقب رفتن انگشتان یا خالی شدن پاشنه، نشانه بالا رفتن پاشنه می باشد و بایستی دوباره کفش را محکم کنید.

5- بندهای کفش را محکم کنید. دقت کنید که این بندها مهمترین قسمت کفش می باشند که پا را در وضعیت صحیح نگه میدارند.

6- اطمینان حاصل کنید که تمام انگشتان به صورت صاف و صحیح در کفش قرار گرفته اند و خم نمی باشند. برای اینکه بتوانید این موضوع را چک کنید قسمت جلو کفش بایستی باز باشد.

نکات مهم در پوشیدن بریس:

1- بی قرار و ناراحتی کودک در بریس برای چند روز اول طبیعی می باشد. بریس را باز نکنید و اجازه دهید کودک به آن عادت کند.

2- با کودک در بریس بازی کنید. این یک نکته اساسی در عادت کردن کودک به بریس می باشد. یک علت بی قراری کودک در بریس ناتوانی در حرکت دادن پاها به صورت جدا و مستقل از هم می باشد. بایستی به کودک بیاموزید که میتواند هر دو پا را به صورت همزمان و با هم حرکت دهد. برای این کار، میله وسط پاها را گرفته و جلو عقب کنید تا زانو ها خم و راست شود.

3- پوشیدن بریس را بایستی به روتین و روال معمول زندگی کودک تبدیل کنید. فراموش نکنید که پوشیدن بریس بایستی تا مدت طولانی ادامه یابد بنابراین در صورتی که همیشه قبل از خواب کودک این بریس را بپوشانید کودک می پذیرد که پوشیدن بریس قبل از خواب روتین زندگی بوده و مقاومت نمیکند.

4- میله وسط کفش ها را میتوانید با اسفنج یا فوم یا چسب بپوشانید از آسیب احتمالی به کودک یا خودتان جلوگیری کنید.

5- برای قرمزی پوست پای کودک از پماد و لوسیون استفاده نکنید. مقداری قرمزی روی پای کودک ناشی از کفش طبیعی می باشد. لکه های قرمز روشن یا تاول های کوچک بخصوص در ناحیه پاشنه، نشانه ی نامناسب بودن کفش و فشار به پوست کودک است و بایستی با مراجعه به ارتوپدی فنی کفش اصلاح شود.

ویزیت ها و پیگیری های مجدد کودک:

کودک بایستی هر 3-4 ماه تا 2 سالگی ویزیت شود. سپس فاصله ویزیت ها براساس شدت مشکل و شانس عود مجدد به تدریج طولانی تر میشود. کودک بایستی تا 8-10 سالگی سالانه ویزیت شود.

عود مجدد:

در صورت عود مجدد مشکل در 2 سال اول، درمان با گچ گیری مجدد و پس از آن احتمالا جراحی تاندون آشیل می باشد. در مواردی محدودی حتی با وجود رعایت مناسب لازم است بعد از سه سالگی جراحی کوچکی شامل جابجایی تاندون قدام پا انجام شود.

کلاب فوت های شدید و نیاز به جراحی:

در موارد نادری (حدود 5%) که کلاب فوت از نوع معمول نمیباشد و بسیار شدید می باشد ممکن است درمان گچ گیری به طور کامل موفقیت آمیز نباشد و بعد مشخص شدن عدم موفقیت کامل گچ گیری توصیه به جراحی شود.

لزوم مراجعه به جراح با تجربه:

در بعضی موارد انجام درمان توسط درمانگری که تجربه کافی در درمان به روش پونستی ندارد منجر به اصلاح ناکافی و عدم بهبود مناسب میشود. در این موارد زمان طلایی هفته های اول تولد که پا نرم و انعطاف پذیر است نیز از دست میرود. در این موارد بایستی قبل از تصمیم به جراحی حتما گچ گیری یک بار دیگر توسط ارتوپد کودکان تکرار شود.

نکته آخر:

در صورت درمان صحیح کلاب فوت، بجز مقداری اختلاف سایز در پاها (در موارد یک طرفه) که مهم نمی باشد اختلال و مشکل دیگری وجود نخواهد داشت و کودک میتواند مانند سایر کودکان در تمام فعالیت ها و ورزش ها شرکت کند.